Διαβάζουμε συνεχώς στο διαδίκτυο δράσεις, αντιδράσεις, αντιπαραθέσεις διεκδικήσεις και καταγγελίες των φιλοζωικών οργανώσεων. Οι δήμοι όμως δείχνουν να μην γνωρίζουν τι ακριβώς να κάνουν με τα «αδέσποτα» τα «δεσποζόμενα» αλλά και τα ελεύθερα ζώα.
Υπάρχουν βέβαια οι δήμοι που ακολουθούν τον νόμο 4039 ΦΕΚ Α΄15/02.02.2012 για τα δεσποζόμενα και τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς και την προστασία των ζώων από την εκμετάλλευση ή τη χρησιμοποίηση με κερδοσκοπικό σκοπό, με χρηματοδοτήσεις για περισυλλογή, εμβολιασμούς, τσιπάρισμα, στειρώσεις, ποτίστρες και ταΐστρες και καμπάνιες. Οπως προσπαθούν να προσαρμοστούν και στον τελευταίο νόμο 4830/2021 για την ευζωϊα των ζώνων συντροφιάς. Ομως η υπόθεση των ζώων δεν είναι μόνο αυτή και μια ολοκληρωμένη πολιτική για τα ζώα ειδικά στο αστικό περιβάλλον, δεν καθορίζεται μόνο με νόμους.
Οι δήμοι πρέπει να κατανοήσουν ότι η πολιτική για τα ζώα δεν είναι μια νομική υποχρέωση και αγγαρεία, αλλά ένα κοινωνικό εργαλείο και μια ανθρώπινη αξία επιβίωσης.
Πρέπει να υιοθετήσουν πολιτικές έτσι ώστε οι τοπικές κοινωνίες να αντιληφθούν ότι η συνύπαρξη με τα ζώα στο αστικό περιβάλλον είναι μια συνύπαρξη που δεν έχει καταγραφεί μόνο στο DNA των ζώων, αλλά και των ανθρώπων. Είναι μια συνύπαρξη 30.000 χρόνων πράγμα το οποίο σημαίνει ότι η συνύπαρξη αυτή έχει καταγραφεί στην φύση του ανθρώπου. Η απομάκρυνση του ανθρώπου από τα ζώα σημαίνει μετάλλαξη και παραβίαση των φυσικών του αναγκών.
Δυστυχώς ο πρόσφατος νόμος που ψηφίστηκε το 2021 θεωρεί τα ζώα κάτι κακό που πρέπει να περιοριστεί, ενώ δίνει εμπορευματικά κίνητρα και βάζει οικονομικούς όρους στην συνύπαρξή μας με τα ζώα. Η νοοτροπία αυτή μεταφέρεται ως ευθύνη και αρμοδιότητα στους Δήμους όπου ο βασικός τους ρόλος είναι να τα εξαφανίσουν με το ελάχιστο δυνατό κόστος.
Η υποχρεωτική στείρωση δε την οποία επιβάλει θεωρείται παγκοσμίως μια βάρβαρη πράξη, ενώ όπου εφαρμόστηκε δεν απέδωσε.
Όπως αναφέρει και η ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΖΩΟΦΙΛΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ»
Ο νέος νόμος αντιτίθεται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Ζώων Συντροφιάς που κυρώθηκε με τον ν. 2017/1992 (Α΄32) η οποία αποτελεί τον οδηγό όλων των Ευρωπαϊκών νομοθεσιών για την ευζωία των ζώων συντροφιάς. Στο κώδικα για την Υγεία των Χερσαίων Ζώων (Terrestrial Code) του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων (O.I.E.) που είναι υποχρεωμένη η Χώρα μας να εφαρμόζει και συγκεκριμένα το Κεφάλαιο 7.7. αυτού που προβλέπει τη δομή των προγραμμάτων ελέγχου του πληθυσμού των αδέσποτων σκύλων με σκοπό την πρόληψη μετάδοσης της λύσσας, άλλων ζωοανθρωπονόσων, καθώς και την προστασία των ζώων αυτών (2019 © OIE – Terrestrial Animal Health Code 28/06/2019, Chapter 7.7. Stray Dog Population Control) με τις βασικές διατάξεις του Κανονισμού για την υγεία των ζώων με αριθ. Ε.Ε 2016/429 «Animal Health Law», με τους Κατ’ Εξουσιοδότηση του ΚΑΝ. 2016/429 Κανονισμούς της Ε.Ε. με αριθ. 2019/2035 και 2020/688. Ο κανονισμός Ε.Ε. 2016/429 και οι κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμοί τίθενται σε εφαρμογή σε όλη την Ε.Ε. την 21η Απριλίου 2021.
Στο σ-ν όχι μόνο δεν τηρείται η οδηγία αυτή αλλά παρέχονται αρμοδιότητες διαχείρισης αδεσπότων ζώων με το αζημίωτο σε ΜΚΟ και σε ιδιώτες χωρίς έλεγχο και εποπτεία από τις τοπικές κτηνιατρικές και δημοτικές αρχές (όπως ισχύει στο ν. 4039/2012)
Επισπεύδων Υπουργείο οφείλει να είναι το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης , διότι η Γενική Διεύθυνση Κτηνιατρικής του ΥπΑΑΤ έχει οριστεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό για την Υγεία των Ζώων (πρώην Διεθνές Γραφείο Επιζωοτιών-ΟΙΕ) από την ίδρυσή του ως η κεντρική Κτηνιατρική Αρχή η οποία σύμφωνα με τις Οδηγίες του εν λόγω Οργανισμού νομοθετεί, συντονίζει και εποπτεύει την εφαρμογή προγραμμάτων διαχείρισης των αδεσπότων ζώων συντροφιάς και την προώθηση της υπεύθυνης ιδιοκτησίας των ζώων συντροφιάς (Terrestrial Animal Health Code, Chapter 7.7., Stray Dog Population Control, 2011).
Στον νόμο εξέφρασε την αντίθεσή του και ο Πανελλήνιος Κτηνιατρικός Σύλλογος, σημειώνοντας πως μόνο δύο ευρωπαϊκές χώρες έχουν εφαρμόσει την υποχρεωτική στείρωση των κατοικιδίων και ουδεμία θετική εξέλιξη είχαν στον τομέα των αδεσπότων.
Πρέπει και οι τοπικές κοινωνίες να αντιληφθούν ότι εκτός από την επαφή με την φύση, τα ζώα προσφέρουν θεραπευτικές, προστατευτικές και ψυχικές υπηρεσίες και δεν πρέπει ο προσανατολισμός να είναι η εξαφάνιση, αλλά η συνύπαρξη.
Ετσι και το πρόγραμμα “Αργό” που νομοθετήθηκε στον ίδιο νόμο προβλέπει εξωπλισμό των δήμων για το μάντρωμα και όχι ελάχιστα για την υποστήριξη της ευζωϊας στο φυσικό τους περιβάλλον. Οπως δεν προβλέπει τίποτα για την υποστήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων να συντηρήσουν ζώα με σωστές συνθήκες.
Τα ζώα όμως είναι κομμάτι της ευζωϊας και του ανθρώπου.
Τα ζώα προσφέρουν μέσω της καθημερινής βόλτας, μια ευκαιρία κίνησης και άσκησης για τους ανθρώπους της πόλης σε μια εποχή όπου λόγω ακινησίας παρουσιάζεται μια τεράστια έξαρση παθήσεων καρδιαγγειακών, διαβήτη, καρκίνου του παχέος εντέρου κλπ. Πολύ δε περισσότερο για τους ηλικιωμένους για τους οποίους η άσκηση είναι απαραίτητη ακόμη και για την διατήρηση της αξιοπρέπειάς τους.
Τα ζώα αποτελούν το πρώτο εργαλείο κατά της κατάθλιψης σε μια εποχή όπου η συχνότητά της έχει ανέλθει στο 25% στους ηλικιωμένους. Η φροντίδα, η ενασχόληση, ο διάλογος, η στενή φυσική επαφή, ακόμη και η ανησυχία για αυτά, αποτελούν βασικές θεραπευτικές πρακτικές για τους ηλικιωμένους που αντιμετωπίζουν προβλήματα μοναξιάς και κατάθλιψης. Ενα τεράστιο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουν πολύ έντονα οι δήμοι καθώς η γήρανση του πληθυσμού στις γειτονιές τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα, θα ξεπεράσει το 50%.
Οι δήμοι έχουν κάθε κίνητρο να αναπτύξουν προγράμματα εκπαίδευσης ζώων και ανθρώπων και να παρακινήσουν ηλικιωμένους να υιοθετήσουν ένα κατοικίδιο. Η εκπαίδευση εξασφαλίζει και την ομαλή συμβίωση σε επίπεδο πολυκατοικίας ή γειτονιάς και την μείωση της ταλαιπωρίας σε επίπεδο φροντίδας.
Τα ζώα προσφέρουν αγωγή συνέπειας, υπευθυνότητας και φροντίδας στα παιδιά. Και στο σπίτι και στο σχολείο. Κάποιοι δήμοι έχουν αναπτύξει ήδη με τεράστια επιτυχία την τοποθέτηση αδέσποτων στα σχολεία και την εκπόνηση προγραμμάτων φροντίδας από τους μαθητές. Μέσα από αυτά τα προγράμματα οι μαθητές μαθαίνουν τον σεβασμό και την συνύπαρξη με την φύση, τις ανάγκες του ζωικού βασιλείου, τις διαδικασίες διαβίωσης ενός έμβιου όντος, την σημασία της διατροφικής αλυσίδας, τους όρους υγιεινής, την επικοινωνία και πολλά άλλα απαραίτητα για την ίδια την δική τους επιβίωσή.
Τα ζώα προσφέρουν τεράστιες υπηρεσίες προστασίας και ειδοποίησης σε κάθε περίπτωση κινδύνου. Τα ζώα έχουν ανεπτυγμένες αισθήσεις σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τον άνθρωπο. Μπορούν να προειδοποιούν σε περίπτωση παραβατικών παρουσιών, σεισμού, ζημιών, κινδύνου ανθρώπων από ατυχήματα και πολλών άλλων καταστάσεων.
Αποτελούν βέβαια και το βασικό παράγοντα αποτροπής της εγκληματικότητας. Ετσι προσφέρουν έναν ήσυχο ύπνο και μείωση του άγχους ανασφάλειας στου ιδιοκτήτες τους και προστασία για την ζωή και την περιουσία . Σε μια εποχή όπου υπάρχει έντονο το συναίσθημα της ανασφάλειας στις γειτονιές, οι δήμοι έχουν κάθε λόγο να αναδείξουν τα πλεονεκτήματα αυτά των ζώων και να παρακινήσουν (με ουσιαστική όμως υποστήριξη, εκπαίδευση, καθοδήγηση κλπ) τον κόσμο στις γειτονιές να αποκτήσουν ένα κατοικίδιο.
Τα ζώα προσφέρουν συνθήκες κοινωνικοποίησης, δεσμών και καλής συμβίωσης στην γειτονιά. Σε μια εποχή όπου ο απομονωτισμός και η αποξένωση αποτελούν τις βασικές αιτίες δυσλειτουργίας μιας γειτονιάς, όπου στις περισσότερες περιπτώσεις ο δήμος καλείται να επιλύσει προβλήματα διαφορών, οι άνθρωποι που βγάζουν πρωί και απόγευμα το σκύλο βόλτα, μιλούνε και γνωρίζονται μεταξύ τους, λένε καλημέρα, πιάνουν την κουβέντα και αναπτύσσουν φιλικούς δεσμούς.
Εχει αποδειχθεί ότι η ανωνυμία στην γειτονιά αποτελεί το βασικό αίτιο ανάπτυξης της εγκληματικότητας, δυσλειτουργίας στην στάθμευση, όχλησης από ηχορύπανση και έλλειψης συνεννόησης και συναίνεσης μεταξύ των κατοίκων. Οι δήμοι μπορούν να αντιμετωπίσουν πολλά προβλήματα που θα αυτοεπιλύονταν αν οι άνθρωποι στην γειτονιάς γνωρίζονται και είχαν φιλικές σχέσεις μεταξύ τους. Και η συμβίωση με τα κατοικίδια αποτελεί ένα εργαλείο για την ανάπτυξη τέτοιων σχέσεων. Τα προγράμματα εκπαίδευσης από τους δήμους είναι βασική προϋπόθεση για να μην αναπτυχθούν σε επίπεδο πολυκατοικίας ή γειτονιάς οι αντίθετες ακριβώς σχέσεις.
Τα ζώα προσφέρουν μοναδικές και αναντικατάστατες υποστηρικτικές υπηρεσίες στα ΑμεΑ. Είναι χιλιάδες οι εφαρμογές υποστηρικτικών δράσεων που αναπτύσσονται από κατοικίδια σε ΑμεΑ με γνωστά αυτά για τους τυφλούς ή για την ειδοποίηση ιατρικών κέντρων σε περίπτωση πτώσης ή λιποθυμίας του ιδιοκτήτη, αλλά και με άλλα λιγότερο γνωστά όπως η δυσλεξία, οι επιληπτικές κρίσης κλπ. Ναι υπάρχουν σκυλιά που έχουν εκπαιδευτεί να ειδοποιούν όταν ο ιδιοκτήτης τους μπαίνει σε φάση που θα παρουσιάσει επιληπτική κρίση και τρέχουν να του φέρουν το χάπι.
Επίσης η ύπαρξη ενός κατοικίδιου απελευθερώνει τα άτομα του σπιτιού από την υποχρεωτική συνεχή παρουσία στο σπίτι όταν υπάρχει ΑμεΑ υπό προστασία.
Η πολιτικές για τα ΑμεΑ αποτελούν βασική μέριμνα των Δήμων.
Να πούμε επίσης ότι τα ζώα αξιοποιούνται με τεράστια επιτυχία στις μετατραυματικές θεραπείες. Σε πολλά νοσοκομεία (πρόσφατα και στο ΓΝΑ) έχει εφαρμοστεί μέθοδος αποκατάστασης με την παρουσία ζώων.
Τα ζώα προστατεύουν τα παιδιά από χιλιάδες κινδύνους. Εκπαιδευμένα σκυλιά μπορούν και προστατεύουν τα παιδιά και τα επιτηρούν συνεχώς και ανελλιπώς. Επιτρέπουν δε στους γονείς να τα αφήσουν για λίγο στο σπίτι και να πεταχτούν σε κάποια δουλειά (σε κάποιες μέσες ηλικίες). Τα ζώα μπορούν να τα προστατεύσουν από αγνώστους, από ηλεκτροπληξίες, από πνιγμούς, από την έξοδό τους στα μπαλκόνια και πολλά άλλα.
Ενα τέτοιο πρόγραμμα ενημέρωσης και εκπαίδευσης από τους δήμους θα αποτελούσε μια τεράστια υποστήριξη στους εργαζόμενους γονείς και στις μονογονικές οικογένειες.
Ακόμη και για βοηθητικοί σχολικοί τροχονόμοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα ζώα (μπορείτε να βρείτε αρκετά παραδείγματα στο yotube)
Τα ζώα στο αστικό περιβάλλον προσφέρουν και την ισορροπία της διατροφικής αλυσίδας και των πληθυσμών, διότι δεν μιλούμε μόνο για τα κατοικίδια. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει βάλει πρώτη προτεραιότητα για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης την διατήρηση της Βιοποικιλότητας στο Αστικό Περιβάλλον. Τα πουλιά με τα έντομα, οι γάτες με τα ποντίκια και τις κατσαρίδες και δεκάδες άλλες συνδυασμοί ισορροπούν τους πληθυσμούς και στο αστικό περιβάλλον. Η ισορροπία αυτή μειώνει τις ανάγκες σε εντομοκτόνα και άλλα πολύ επιβλαβή για τον άνθρωπο φάρμακα και προστατεύει από τις επιδημίες.
Συχνά οι δήμοι ειδικά τον τελευταίο καιρό, καλούνται να επιλύσουν με τεράστιες δαπάνες και αυτό το πρόβλημα ανισορροπίας που έχει παρουσιαστεί.
Πρόσφατα δημοσιεύτηκε άρθρο σε διεθνές περιοδικό που περιγράφει το φαινόμενο να κάνεις ένα ταξίδι 500 χιλιομέτρων με το αυτοκίνητο και να μην γεμίζει το παρμπρίζ με σκοτωμένα έντομα όπως στο παρελθόν. Τα έντομα έχουν εγκαταλείψει την ύπαιθρο λόγω φυτοφαρμάκων και έχουν μεταφερθεί στις πόλεις.
Οσον αφορά τους δήμους η χρησιμότητα των σκύλων στα θέματα πολιτικής προστασίας βέβαια δεν νομίζω ότι πρέπει να αναλυθεί.
Τα τελευταία χρόνια παρακολουθούμε μια τεράστια έξαρση φιλόζωων στην Ελλάδα. Είναι φυσικό καθώς η αστικοποίηση δημιουργεί και παράλληλα την ανάγκη του ανθρώπου να διατηρήσει την στενή μακρόχρονη επαφή του με τα ζώα. Παράλληλα όμως παρακολουθούμε και μια αυξανόμενη εκδήλωση εγκληματικής συμπεριφοράς απέναντι στα ζώα. Οι δήμοι καλούνται να επιλύσουν και αυτό το πρόβλημα έντονης κοινωνικής αντίθεσης.
Η λύση βρίσκεται στην παιδεία, στην επικοινωνία των πλεονεκτημάτων της συνύπαρξης ζώων και ανθρώπων και στην υιοθεσία μεγάλων πληθυσμών.
Οι πολίτες πρέπει να γίνουν κοινωνοί όλων των παραπάνω θετικών στοιχείων για να δουν με μια άλλη αντίληψη τα ζώα μέσα ή κοντά στο σπίτι τους. Διότι είτε το γνωρίζουν, είτε δεν το γνωρίζουν, έχουν ανάγκη να ζουν δίπλα στα ζώα. Ισορροπούν ψυχικά, προσαρμόζονται κοινωνικά και δυναμώνουν σωματικά.
Αυτό απαιτεί δημόσιο διάλογο και σοβαρές συνεπείς και συνεχείς εκστρατείες επικοινωνίας.
Οι δήμοι πρέπει να σταματήσουν να αντιλαμβάνονται ως αγγαρεία και υποχρέωση τις πολιτικές για τα ζώα και να τις αντιμετωπίσουν ως ευκαιρίες και εργαλεία επίλυσης δεκάδων κοινωνικών προβλημάτων.
Και πρώτα από όλα το τονίζω οι δήμοι πρέπει να αναπτύξουν προγράμματα εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση (ζώων και ανθρώπων) αποτελεί λύση και διέξοδο για δεκάδες προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δήμοι στο αστικό κοινωνικό περιβάλλον.
ΧΑΡΗΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΟΠΟΥΛΟΣ 